25. stycznia w mszańskim LO wspominaliśmy tych, którzy przed II wojną światową współtworzyli historię i kulturę naszego miasta – mszańskich Żydów, ofiary obłędnej ideologii faszystowskiej.
Przed II wojną światową w Mszanie Dolnej mieszkała duża społeczność żydowska – ok. 1/4, może nawet 1/2 mieszkańców wyznawała judaizm. Obok kościoła, w miejscu dzisiejszej szkoły nr 2 była synagoga, czyli żydowski dom modlitwy. Żydzi prowadzili wiele sklepów, zakładów rzemieślniczych, zajazdów. Wielu z nich było ludźmi wykształconymi, zamożnymi, lecz najwięcej – jak wszędzie – było biednych, wielodzietnych rodzin. Żydowscy obywatele Mszany zasłużyli się dla naszego miasta – to oni otworzyli pierwszą bibliotekę publiczną, z której mogli korzystać wszyscy mieszkańcy. Podobnie było z łaźnią. Tworzyli przepiękną muzykę. Byli filantropami.

W czasie wojny Niemcy wymordowali mszańskich Żydów; Pierwszą grupę, 22 (a może 24) osoby rozstrzelano 1. maja 1941 r. w tzw. Leszczynach, nad torami. Ich zbiorowa mogiła znajduje się przy ulicy Ogrodowej.
19. sierpnia 1942 r. na Pańskim zamordowano 881 obywateli Mszany Dolnej żydowskiego pochodzenia, w tym małe dzieci, starców, osoby chore, ciężarne kobiety. Także chrześcijan, którzy mieli żydowskie korzenie.

Grupa teatralna „Emet” próbowała pokazać piękno żydowskiej kultury i religii, przywołać świat, który bezpowrotnie odszedł. Uczniowie mieli zatem możliwość wysłuchać nie tylko danych historycznych, wspomnieniowej poezji, ale i żydowskich piosenek w języku polskim, jidysz i hebrajskim. A scenografię tworzyły reprodukcje żydowskich malarzy: Chagalla i Neumana oraz świeczniki (menory) i macewa – żydowski nagrobek, na którym widniał napis: „Żydzi Mszany Dolnej. Pamiętamy!” w języku hebrajskim.

Honorowym gościem na akademii był Pan Henryk Zdanowski, jeden z ostatnich świadków pamięci o przedwojennej Mszanie. To dzięki jego wspomnieniom ten świat nie odszedł w całkowite zapomnienie.

Na koniec uroczystości świece na menorze, siedmioramiennym świeczniku, który jest symbolem judaizmu zapalili: Pan Henryk, Pani Dyrektor Elżbieta Magierska, przedstawiciele uczniów. Wszyscy wspólnie zaśpiewali także hebrajską modlitwę o pokój „Ose szalom bimromaw.

27. stycznia grupa uczniów naszej szkoły pod opieką p. mgr Kingi Antosz i p. mgr Urszuli Antosz-Rekuckiej, uda się na miejsca zbiorowych mogił, by zapalić symboliczne znicze, zanieść kamienie – żydowski znak pamięci o zmarłych, odmówić psalmy. Bo ci, którzy nie chcą pamiętać, skazują się na powtórkę z przeszłości. A przecież nie chcemy, by podobna tragedia kiedykolwiek jeszcze mogła się wydarzyć.

Odwiedźmy czasem te mogiły, wspomnijmy ludzi, którzy żyli pośród naszych przodków, żyli w zgodzie i przyjaźni.

 

Urszula Antosz-Rekucka, opiekun grupy „Emet”